مد و مه - ادبیات

دفتری برای فرهنگ و هنر
«یکشنبه ۱۷ فروردین ۱۳۹۹»

رمان شکل بسط یافته ی داستان کوتاه نیست / دکتر حسین پاینده

گفت و گوی مهدی سالاری نسب با استاد منوچهر انور / فارسی زنده است و ما به زبان استادن بزرگ خود سخن می گوییم

شکستِ آبلوموف درون علیرضا اکبری

درباره «رويداد ادبيات» تري ايگلتون/ ادبيات و نظم آرماني/ پیام حیدری قزوینی

یادی از عباس نعلبندیان؛ راوی روایت‌های متروک/ فروزان جمشیدنژاد

پیشنهاد مد و مه

رمان شکل بسط یافته ی داستان کوتاه نیست / دکتر حسین پاینده

گفت و گوی مهدی سالاری نسب با استاد منوچهر انور / فارسی زنده است و ما به زبان استادن بزرگ خود سخن می گوییم

شکستِ آبلوموف درون علیرضا اکبری

درباره «رويداد ادبيات» تري ايگلتون/ ادبيات و نظم آرماني/ پیام حیدری قزوینی

یادی از عباس نعلبندیان؛ راوی روایت‌های متروک/ فروزان جمشیدنژاد

طاعونی به نام عباس نعلبندیان / انوشیروان مسعودی

پر بیننده ترین
تازه ترین

ادبیات

رمان شکل بسط یافته ی داستان کوتاه نیست / دکتر حسین پاینده

قول مشهوری است که داستان‌نویس برجسته کترین منسفیلد (Katherine Mansfield) چند بار کوشید تا رمان بنویسد، اما هیچ‌یک از تلاش‌های او قرین موفقیت نشد (مایسْزُر Myszor ۲۰۰۱: ۳۷). همچنین در بسیاری از کتاب‌های مربوط به ادبیات داستانی از نویسنده‌ی برجسته‌ی آمریکایی ویلیام فاکنر William Faulkner نقل‌قول شده که نوشتن داستان کوتاه، به مراتب طاقت‌فرساتر از نوشتن رمان است
گفت و گوی مهدی سالاری نسب با استاد منوچهر انور / فارسی زنده است و ما به زبان استادن بزرگ خود سخن می گوییم

آنچه می خوانید گفتگوی مهدی سالاری نسب با منوچهر انور است که به مناسبت انتشار کتاب زبان زنده (انتشارات کارنامه، 1398) انجام شده و در آن دامنه بحث به معضلات امروزۀ زبان فارسی نیز گسترش یافته است. گفتنی است این گفتگو نخست در ماهنامه تجربه منتشر شده است و سپس برای نشر در فضای مجازی در اختیار مد و مه قرار گرفته است
شکستِ آبلوموف درون علیرضا اکبری

.سروش حبیبی که از چهره‌های تکرارنشدنی تاریخ ترجمه ادبی در ایران است خود در یکی از آشفته‌ترین دوره‌های ترجمه در ایران در سال ۱۳۱۲ قدم به این جهان گذاشت. سال‌های۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ که فضای استبدادی بر کیفیت آنچه نشرمی‌یافت نیز تأثیر گذاشته بود، دوره اوج ترجمه آثار پیش‌پاافتادۀ تاریخی و سانتی‌مانتال فرانسوی مثل کتاب‌های جرجی زیدان، میشل زواگو و شاتوبریان بود، و همین کتاب‌هابخش مهمی از خوراک فرهنگی سروش حبیبی را در کودکی ونوجوانی شکل می‌داد
درباره «رويداد ادبيات» تري ايگلتون/ ادبيات و نظم آرماني/ پیام حیدری قزوینی

تري ايگلتون در «رويداد ادبيات» از موضع قبلي‌اش مبني بر تعريف‌ناپذيربودن ادبيات فاصله مي‌گيرد و ادبيات را رويدادي در نظر مي‌گيرد كه مي‌توان مؤلفه‌هايي مشترك برايش در نظر گرفت. ايگلتون در «پيش‌درآمدي بر نظريه ادبي» با موضعي ذات‌ستيزانه معتقد بود كه ادبيات چيزي به نام ذات يا جوهر ندارد و هر نوشته‌اي كه با عنوان متن ادبي شناخته مي‌شود، هيچ صفت مشتركي با متن ادبي ديگري ندارد.
یادی از عباس نعلبندیان؛ راوی روایت‌های متروک/ فروزان جمشیدنژاد

سال‌ های دهۀ ۴۰، تئاتر در ایران عمدتا محافظه کار بود و کم و بیش پرچمدار سنت؛ درام ایرانی تازه چشم گشوده بود و داشت با جلوه گری در آثاری چون «بلبل سرگشته»، «از پشت شیشه ها»، «پهلوان اکبر»، «چوب به دست های ورزیل» و «گلدان» به گُل می نشست و در گوشه و کنار ریشه می دواند.
طاعونی به نام عباس نعلبندیان / انوشیروان مسعودی

امروز در ایران نسلی پای می‌گیرد که با تجربیات پیشین ِ خود مطلقا بیگانه‌ست، تجربه‌ی زیسته شده‌اش از آپارتمان نشینی فراتر نمی‌رود، دیدگاهش محدود به ترجمه‌های دست دوم ِ از زیر سانسور درآمده و فیلم‌های جایزه گرفته‌ی زیرنویس شده است. این نسل نمی‌تواند گلستان را بفهمد، در گلشیری درجا می‌زند، به هدایت نمی‌رسد. اوج ِ آرمانش منتشر شدن در فضای مجازی و روزی نامه‌هاست
داستان آدینه (20) : «یک روایت عشق» اثر عباس نعلبندیان

مرد برگشت به اتاغ. مه رفته بود و همه چیز به روشنی دیده می‌شد. زن به چیزی فکر می‌کرد. چشمانش به آن برقی که ته هر سو پر می‌کشید، به چیزی در فضا خیره ماند. مرد حس کرد پاهایش دارد داغ می‌شود. بی اراده به دیوار تکیه داد، گرمایی غریب، به‎آنی تمام بدنش را پر کرد و تا سرش رسید. دست هایش گر گرفته بود و گمان می‌کرد چشمانش مثل دو مشعل می‌سوزد و دود می‌کند. بویی خام، او را سراپا در آغوش گرفت و بر جا، ماند.
موسی نثری همدانی: پیشگامی در رمان، میانه روی در نثر / دکتر عبدالله نصرتی

برای حوزه‌ی ادب معاصر یک دوره‌ی صد ساله را می توان در نظر گرفت؛ ادب معاصر حاصل جریان ادبی و فرهنگی دوره‌ی مشروطه است که دوره‌ای فرخنده و پرتب وتاب بود و در دل خود ادبیات زنده و پویا و جوشنده ای را پدید آورد که با تار و پود جامعه ای پویا در هم تنیده بود. ادبیات دوران انقلاب مشروطیت نیز روییده و بالیده در بستر ادب و شعر دوره‌ی بازگشت ادبی است
روایت عشق احمد شاملو و آیدا در یک گفتگوی قدیمی از مسعود بهنود

این مصاحبه در سال 1347 خورشیدی انجام شد. در آن زمان بسیار با احمد و آیدا بودم و روزی گفتم می خواهم مصاحبه کنم و این حاصلش شد و در مجله روشنفکر چاپ شد.
گفتنی هایی درباره ادبیات کلاسیک روس / والنتین گیترمن

شاهزاده پیوتر میخائیلوویچ ولكونسكى(2) كه به عنوان افسر ارتش روسیه در جنگهایى كه با ناپلئون صورت گرفت‏شركت كرده بود، در خاطرات خود چنین نوشت: نبردهاى سالهاى 1814-1812 ما را به اروپا نزدیكتر كرد و با طرز حكومت و مؤسسات عمومى و حقوق مردم آنجا آشنا ساخت; ... حقوق ناچیز و مسخره‏اى كه مردم ما از آن برخوردارند و استبداد رژیم، از نظر عقل و احساس، براى بسیارى از ما كاملا روشن شد
سرآغاز رمان تاریخی در ادبیات معاصر ایران / ب. نیكیتین

پیدایش رمان تاریخی نوین فارسی کاملن تازگی دارد. نخستین آزمایش در این نوع ادبی، چنان‌که پروفسور ادوارد براون (۱) در جلد چهارم اثر استادانه خود در ادبیات فارسی (برگ های ۴۶۴- ۴۶۶) نشان داده، به قلم شیخ موسی همدانی، مدیر مدرسه نصرت در شهر همدان بوده است. رمان عشق و سلطنت او ظاهرن در سال ۱۳۳۴ قمری نوشته شد و سه سال بعد در همدان به چاپ رسید.
جستارهایی بر آلوده‌انگاری / ژولیا کریستوا

ژولیا کریستوا، نویسنده، فیلسوف، روانشناس و فمینیست، (اگرچه خود این واژه را برای خویش برنمی گزیند) سال 1941 در بلغارستان متولد شد. کارهای او متاثر از پساساختارگرایان فرانسوی مانند لکان است و خود تاثیر تعیین کننده ای بر نظریه پردازان معاصر فرانسه داشته است. کریستوا بین امر نمادین (قابل بازنمایی، ارتباط ساختارمند) و نشانه ای (زایشی) تمایز قایل شد
جهان داستان (31): «شنل»، داستانی از نیکلای گوگول / به همراه نگاهی به داستان شنل و داستان نویسی گوگول

در یکی از ادارات دولتی... اما بهتر است نگوییم دقیقاً کدام یکی. چون هیچ‌کس به اندازه‌ی کارمندان اداری، صاحب‌منصبان، افسران هنگ یا به‌طور‌کلی هر فرد اداری دیگر زودرنج و زودخشم نیست. امروزه افراد هر گروه اهانتی را که مستقیماً به شخص خودشان می‌شود اهانتی به کل جامعه تلقی می‌کنند
چندگانگى قرائت رمان: سازمان اجتماعى تفسیر / مارجرى ال. دى والت

نظریه‌پردازان تفسیر باید نه تنها مساله درستى تفسیر، بلكه اختلاف قرائتها را نیز، كه از ماهیت اجتماعى جایگاه هر قرائت ناشى مى‌شود، تبیین كنند. در این مقاله، خاستگاه قرائتهاى گوناگون یك رمان دنیاى فقید بورژوایى، اثر نادین گوردیمر، بررسى مى‌شود.
مدارکی به دست آمده که نشان می‌دهد کامو از سوی کا‌گ‌ب ترور شده است / رازگشایی از مرگ ناگهانی آلبرکامو

روزنامه‌نگاری ایتالیایی ادعا می‌کند تصادف اتومبیلی که در آن غول ادبی فرانسه در سال ۱۹۶۰ کشته شد، تصادفی نبود و پای کا‌گ‌ب در میان است و دلیل‌اش هم موضع‌گیری کامو علیه سیاست‌های شوروی سابق بوده.
جهان داستان (30): «تصویر دختری در شیشه»، داستانی از تنسی ویلیامز / به همراه نگاهی به زندگی و آثار نویسنده

تامس لانیر ویلیامز مشهور به تنسی ویلیامز (۲۶ مارس ۱۹۱۱- ۲۵ فوریه‌ی ۱۹۸۳) نویسنده و نمایش‌نامه‌نویسِ آمریکایی‌ست. در کلمبوسِ می‌سی‌سی‌پی به دنیا آمد. دومین فرزندِ اِدوینا داکین و کورنلیوس کافین ویلیامزبود. پدرش فروشنده‌ی دوره‌گردِ کفش بود. پدری که همیشه مست بود و بیش‌ترِ وقت‌ها دور از خانه بود
رئالیسم و ادبیات (بحثی در چیستی رئالیسم)/ آدولف سانچز واسکِز

هنری که چون وسیلهٔ خاص شناخت، هم با شکل و هم با موضوع خود به‌حقیقت خدمت می‌کند، رئالیسم است. ما آن هنری را هنر رئالیستی یا واقع‌گرا می‌نامیم که با رویائی با هستیِ یک واقعیتِ عینی آغاز کند و به‌ساختنِ واقعیتِ جدیدی بپردازد و حقایقی را دربارهٔ انسان‌های موجود به‌ما عرضه کند، یعنی انسان‌هائی که در یک جامعهٔ معین با مناسباتِ تاریخی و اجتماعیِ مشروطی کار و مبارزه می‌کنند، رنج می‌برند، شادمانی می‌کنند و یا به‌رؤیا فرو می‌‍روند. چنین هنری، رئالیستی است.
چرا سارتر جایزه نوبل را رد کرد؟

حکایت نپذیرفتن جایزه نوبل توسط ژان پل سارتر را اغلب شنیده‌ایم؛ اما چرا سارتر این کار را کرد. شایع بود دلخوری او از اینکه آکادمی نوبل آلبر کامو را پیش از او برای دریافت این جایزه برگزیده بود باعث شد چنین تصمیمی بگیرد.
دو شكل شهر/ شهر و ادبیات در آثار دوراس و مودیانو

موديانو در يكي از آخرين داستان‌هايش مي‌نويسد: «تا مدت‌ها باور داشتم كه نمي‌توان با آدم‌هاي تازه آشنا شد مگر در خيابان‌ها».1 نوشته‌هاي پاتريك موديانو محصول پرسه‌زدن در خيابان‌هاي شهر است، نوشته‌هاي مارگريت دوراس نيز چنين است، اما دوراس برخلاف موديانو با پرسه‌زدن خود را از پا درنمي‌آورد.
شكل‌هاي زندگي: اشتاين‌بك و انسان‌هايش /نادر شهريوري (صدقي)

در آغاز ورود به قرن بيستم چنين تصور مي‌شد كه پايان ناتوراليسم فرارسيده باشد، به‌خصوص آن‌كه پرچمدار در آغاز قرن بيستم (1902) بر اثر خفگي ناشي از گاز مونوكسيدكربن مرده بود.* اما اين ظاهر ماجرا بود زيرا به فاصله‌اي نه‌چندان زياد از مرگ زولا، ناتوراليسم دگربار با همان سبك‌وسياق زولايي ولي اين‌بار به وسيله جان اشتاين‌بك احيا مي‌شود
نوشته ای از ماریو بارگاس یوسا / دیوار برلین

سی سال پیش، زمانی که دیوار برلین سقوط کرد، من غرق در مهلکه کارزار انتخاباتی ریاست‌‌جمهوری بودم و اهمیت رویداد را آن‌طور که باید، درک نکردم. چندین روز بعد، نامه‌ای حاوی تکه‌سنگی کوچک از دیواری که شهروندان آلمان شرقی تخریب کرده بودند، به‌ دستم رسید که سال‌ها آن را به‌‌عنوان نماد آزادی روی میز کارم داشتم.
سکوت شاعرانه / محمود حدادی

سال آينده ميلادي، سال 2020 مقارن است با دويست‌وپنجاهمين زادسال فريدريش هلدرلين، شاعر مكتب كلاسيك و رمانتيك آلمان، چكامه‌سراي آرمان‌خواهي كه زندگي فاجعه‌بارش بازتابي از تحولات طوفاني تاريخ اروپا در سال‌هاي انقلاب جمهوري‌خواهانه فرانسه است و زبان شاعرانه‌اش –با همه آن‌كه قرني تمام به حاشيه رانده شده و گم ماند- سرانجام براي نوجويي و نوآوري سرمشقي جسارت‌بخش فرا راه همه شاعران آلماني، ‌بلكه اروپايي نسل‌هاي آينده قرار داد
۱۰ نویسنده‌ی بزرگ زنده‌ی جهان که در تاریخ ماندگار می‌شوند

اگر اهل کتاب خواندن هستید قطعا این فهرست از بهترین نویسندگان زنده‌ی دنیا که سایت رنکر آن را منتشر کرده است برایتان جالب خواهد بود. در این فهرست از میان نویسندگان معاصر نام‌هایی را می‌بینید که برای همیشه جهان ادبیات را تغییر داده‌اند و کتاب‌هایی خلق کرده‌اند که در آینده به کلاسیک‌هایی جاودانی تبدیل خواهند شد.
گفت‌وگو با دوبراوکا اوگرشيچ / جهان مکاني سيال است. همه‌ما در همان آب‌ها شنا می کنیم!

مساله تبعيد و مهاجرت در بسياري از کشورهاي اروپايي از جمله چک، لهستان، روماني و يوگسلاوي پديده‌اي است که سال‌ها است بر روند کار نويسنده‌هاي بسياري تاثير گذاشته است. يکي از نويسنده‌هايي که از سال 1996 در تبعيد در هلند زندگي مي‌کند دوبراوکا اوگرشيچ (1949-کوتينا، کرواسي) نويسنده يوگسلاو است