این مقاله را به اشتراک بگذارید
شعر دیدن
از میان دفتر شعرهایی که بناست در نمایشگاه امسال عرضه شوند، دو مجموعه‌شعر قابل‌توجه از شاعرِ در سایه، بیژن الهی دیده می‌شود. مجموعه شعر «دیدن» و نیز «حلاج الاسرار» دو کتابی است که قرار است نشر بیدگل برای نمایشگاه امسال منتشر کند. مجموعه‌شعر تازه‌ای از ضیاء موحد با عنوان «و جهان آبستن زاده شد» نیز به تازگی در نشر نیلوفر به چاپ رسیده است. مسعود احمدی هم پس از سال‌ها مجموعه شعری در نشر بوتیمار منتشر می‌کند. از احمدرضا احمدی، نشر ثالث مجموعه دیگری را در دست انتشار دارد. همچنین مجموعه شعری از حافظ موسوی با نام «مادیان سیاه» در همین نشر منتشر می‌شود. جز این، «گزیده اشعار» حافظ موسوی در نشر مروارید به چاپ خواهد رسید. اما «گزیده اشعار» رضا چایچی دیگر کتابی است که نشر مروارید برای نمایشگاه به چاپ می‌رساند. مجموعه شعری از غلامرضا بروسان با نام «یک بسته سیگار در تبعید» و مجموعه شعری از عباس صفاری با نام «مثل جوهر در آب» هم دیگر دفتر شعرهایی است که نشر مروارید چاپ خواهد کرد. «مادرد» علی عبدالرضایی نیز اخیرا در نشر بوتیمار منتشر شده و از مجموعه‌های قابل تامل در نمایشگاه امسال است. گزیده‌ای از اشعار رضا براهنی و همچنین گزیده شعری از محمد‌شمس لنگرودی در انتشارات سرزمین اهورایی منتشر می‌شوند (و البته انتشار پراکنده این آثار و گزیده‌هایی که نشرهای مختلف از شاعران مطرح چاپ می‌زنند و اغلب بدون اطلاع ناشر این آثار یا حتی خود شاعر است، بحث مهمی در نشر ما است که هر سال در آستانه نمایشگاه شاهدیم.) مجموعه اشعار بیژن نجدی؛ «واقعیت رویای من است» چندی پیش در نشر مرکز به چاپ رسید. «دنیا از جنس خاطره‌هاست» که دفتر شعری از غلامحسین معتمدی است هم توسط نشر مرکز منتشر شده. از علی باباچاهی نیز دفتر شعری در نشر نگاه چاپ خواهد شد. در بخش ترجمه شعر هم مجموعه اشعار ترانسترومر، برنده نوبل ادبی نیز قرار است در نشر نگاه منتشر شود.
به سوی ادبیات اقلیت
در حوزه نظریه و نقد ادبی، از مهم‌ترین کتاب‌هایی که در نمایشگاه کتاب امسال عرضه می‌شود، می‌توان از کتاب مهمِ «جمهوری جهانی ادبیات» پاسکال کازانووا نام برد که با ترجمه شاپور اعتماد در نشر مرکز به چاپ رسیده است. «کافکا: به سوی ادبیات اقلیت» دلوز و گوتاری با ترجمه شاپور بهیان از دیگر کتابهای مهم این حوزه است که با مقدمه قابل‌تامل مترجم در نشر ماهی چندی پیش منتشر شد. البته پیش‌تر دو ترجمه دیگر از این کتاب نیز در نشر بیدگل و رخ‌دادنو منتشر شده بود و ترجمه حسین نمکین از این کتاب، قرار است در نمایشگاه به طور کامل منتشر شود. این کتاب پیش‌تر در نشر بیدگل منتشر شده بود اما فصلی از آن به‌دلیل ممیزی حذف شده بود و حالا در این چاپ به صورت کامل به چاپ خواهد رسید. «عمل نقد» نوشته کاترین بلزی با ترجمه عباس مخبر، از دیگر آثار مهمی است که یک دهه پیش، نشر قصه در حوزه نقد ادبی منتشر کرده بود و حالا با ویراست جدید در نشر آگه منتشر خواهد شد. مجموعه نقدهای قاسم هاشمی‌نژاد با عنوان «بوته بر بوته» نیز اخیرا در نشر هرمس منتشر شده. این مجموعه نقد علاوه بر اینکه دورانی از فرهنگ و آثار فرهنگی را نشان می‌دهد مقدمه‌ای درخور توجه نیز دارد. «بوته بر بوته» به همت جعفر مدرس‌صادقی به قالب کتاب درآمده است. عبدالله کوثری نیز کتاب کوچک «شکسپیر» را که نقد و نظریه‌ای درباره این شاعر/ نویسنده است در نشر ماهی بازچاپ می‌کند.
فرصت دوباره
پس از چند سالی رکود، ادبیات داستانی ایران شاهد انتشار آثاری از نویسندگان مطرح و شناخته‌شده است. «ملکان عذاب» ابوتراب خسروی، «بی‌ترسی» محمدرضا کاتب، «این وصله‌ها به من می‌چسبد» احمد غلامی، «خوف» شیوا ارسطویی و اخیرا هم «سنگ و سایه» محمدرضا صفدری و «برکه‌های باد» رضا جولایی از این‌دست آثارند. در حوزه ادبیات داستانی کتابهای دیگری هم – همزمان با نمایشگاه – منتشر می‌شوند، از جمله «راویان روایت تو» نوشته سعید عباسپور و «روضه نوح» حسن محمودی که در نشر ثالث منتشر می‌شوند و البته مجموعه‌داستان «فرصت دوباره» از گلی ترقی که مانند دیگر آثار این نویسنده در نشر نیلوفر منتشر می‌شود. از نویسندگان شاخص ادبیات ما آثاری هم در نمایشگاه امسال بازنشر می‌شود، «رود راوی» ابوتراب خسروی یکی از این کتاب‌هاست که چاپ چهارم آن در نشر ثالث منتشر می‌شود. از دیگر تجدید‌چاپی‌ها، کتابهای محمد محمدعلی است که کتابسرای تندیس آنها را بازچاپ کرده است. «جمشید و جمک»، «مشی و مشیانه»، «آدم و حوا»، «قصه تهمینه»، «از ما بهتران»، «بازنشستگی»، «دریغ از روبه‌رو»، «چشم دوم و چند داستان دیگر» داستان‌هایی از محمدعلی هستند که این روزها تجدیدچاپ شده‌اند و همچنین کتاب دیگری از محمدعلی با نام «شاملویی که من می‌شناختم» در نشر کتابسرای تندیس به چاپ رسیده است. نشر نگاه نیز پس از سال‌ها چهار نمایشنامه از غلامحسین ساعدی را تجدیدچاپ می‌کند.
اما در حوزه ترجمه ادبیات داستانی هم چند اثر قابل توجه همزمان با نمایشگاه کتاب منتشر شده‌اند. از آثار مهم این حوزه رمان «واحه غروب» اثر بها طاهر، نویسنده مصری است که با ترجمه رحیم فروغی در نشر نیلوفر منتشر می‌شود، این اولین اثری است که از بها طاهر به فارسی منتشر می‌شود. «هزارتو»ی دورنمات با ترجمه محمود حدادی، که خاطرات و زندگینامه اوست، از دیگر کتابهای این نشر است. نشر نیلوفر همچنین نمایشنامه‌ای از لوگان با عنوان «قرمز» با ترجمه فهیمه زاهدی و فیلمنامه‌ای از کاوانی با عنوان «هتل‌بان شب» با ترجمه طاهر نوکنده منتشر کرده است.
«ساحره سرگردان» نوشته ری بردبری با ترجمه پرویز دوایی، «بانوی بهشتی» سین کیویچ با ترجمه روشن وزیری، «خواب نی لبک‌ها» هرمان هسه با ترجمه سروش حبیبی و «داستان ملال انگیز» چخوف با ترجمه آبتین گلکار از جمله چاپ اول‌های نشر ماهی در آستانه نمایشگاه کتاب است. این نشر همچنین دو اثر مهم «مزرعه حیوانات» اورول با ترجمه احمد کسایی‌پور را همراه صد طرح از رالف استیدمن و رمان «گرینگوی پیر» فوئنتس با ترجمه عبدالله کوثری بازنشر می‌کند. اما سروش حبیبی از مترجمان پرکار نمایشگاه امسال است که به جز «خواب نی لبک‌ها» و «سه نفر در برف» کستنر را در نشر نیلوفر، «عشق اول و دو داستان دیگر» داستایفسکی و تورگنیف را در نشر فرهنگ معاصر و رمان «قمارباز» داستایفسکی را در نشر چشمه زیر چاپ دارد. نشر نگاه نیز آثاری از مو یان، نویسنده مطرح چینی، رابیندرانات تاگور، اورهان پاموک و اوغوز آتای نویسنده‌های مطرح ترک را منتشر می‌کند.
بازچاپ یکی از ترجمه‌های ابراهیم گلستان با نام «کشتی شکسته‌ها»، با عنوان فرعی پنج داستان از پنج نویسنده، از دیگر ترجمه‌هایی است که به تازگی توسط نشر کلاغ منتشر شده است. این کتاب که شامل داستان‌هایی از استفن کرین، ویلیام فاکنر، استفن وینسنت بنه، آنتوان چخوف و ارنست همینگوی است اولین‌بار در دهه ۳۰ منتشر شده بود و حالا بعد از سال‌ها دوباره چاپ شده است. این‌روزها ترجمه تازه‌ای از «جنایت و مکافات» فیدور داستایفسکی توسط احمد علینقیان در نشر مرکز به چاپ رسیده که البته این ترجمه بر اساس ترجمه انگلیسی اثر صورت گرفته است. «اعترافات رمان‌نویس جوان» نوشته امبرتو اکو هم توسط رضا علیزاده و در نشر روزنه به‌تازگی به چاپ رسیده است. علیزاده پیش از این هم ترجمه‌های درخور دیگری از اکو به دست داده بود. دو ترجمه از بهمن فرزانه نیز در نشر ثالث به چاپ رسیده‌اند، «آنالنا»ی گراتزیا دلددا و «درباره سینما»ی گابریل گارسیا مارکز دو ترجمه این مترجمند. در ژانر ادبیات پلیسی هم چند اثر برای نمایشگاه کتاب آماده خواهند شد. «راز پرونده مختومه» آگاتا کریستی یکی از این کتاب‌هاست که توسط جمشید اسکندانی در نشر ثالث به چاپ رسیده است. همچنین از «مجموعه نقاب» انتشارات جهان کتاب هم چند عنوان جدید آماده انتشار خواهند شد. «تولدت مبارک، آقا کمال!» از یاکوب آرژنی با ترجمه ناصر زاهدی، «مگره و زن بلندبالا» از سیمنون با ترجمه عباس آگاهی و «مرگی که حرفش را می‌زدی» از فردریک دار با ترجمه آگاهی از جمله کتابهای تازه مجموعه نقاب است.
پنجره رو به حیاط
چند عنوان کتاب مهم هم در حوزه‌های مربوط به هنر در نمایشگاه امسال به چاپ خواهند رسید. «سینما چیست؟» دادلی اندرو با ترجمه مجید اخگر و «شب سپیده می‌زند، باری دیگر» که شامل ۵۵ عکس، فیلم و ۴۸ جستار از یوریک کریم‌مسیحی است توسط نشر بیدگل منتشر خواهند شد. نشر نظر نیز آثاری از ادبیات کلاسیک را به روایت نورالدین زرین‌کلک و مهدی طارمی منتشر می‌کند. در حوزه نقد هنر نیز نقدی بر بیکن و «مدرنیزم»، جریان‌های فکری هنر را در دست انتشار دارد و از کتابهای قابل‌توجه این نشر «پنجره رو به حیاط»، مجموعه عکسی از عباس کیارستمی است که در نمایشگاه امسال به‌طور محدود عرضه می‌شود. کتاب «تئاتر و هنر اجرا» شامل مجموعه مقالاتی از آنتونن آرتو، آدولف آپیا، آلفرد ژاری و ریچارد شخنر نیز با ترجمه علیرضا امیرحاجبی در نشر قطره در انتظار چاپ است.
سفر غریب
«پسری در تاریکی و داستان‌های دیگر» عنوان مجموعه داستانی از مروین پیک است که با ترجمه ناهید شهبازی مقدم به چاپ رسیده است. مروین پیک نویسنده، تصویرگر و نقاش انگلیسی است که در سال ۱۹۱۱ در چین متولد شد. همان‌طور که در پیشگفتار کتاب، نوشته جون هریس اشاره شده، بیشتر خوانندگان آثار مروین پیک، او را با کتابهای تحسین‌برانگیز «تایتس» می‌شناسند. و برخی هم ممکن است او را به‌عنوان تصویرگری بشناسند که آثار زیادی با طیفی وسیع دارد. همچنین اشعار جنگی او یا آثار منظوم کمدی-سوررئالش خوانندگان زیادی دارد و از این‌رو طبقه‌بندی آثار پیک به آسانی ممکن نیست، اما شش داستانی که برای اولین بار در این مجموعه به چاپ رسیده‌اند، از چند جهت قابل توجهند. اول اینکه هرکدام از داستان‌ها به‌صورت جداگانه داستان‌هایی خواندنی‌اند و همچنین این کتاب به‌عنوان مجموعه‌ای از سبک‌های متفاوت قابل توجه است. «اما مهم‌تر از همه اینکه، مانند مجموعه عکس‌هایی فوری از مراحل زندگی شگفت‌انگیز یک انسان، نگاه مسحورکننده‌ای به درون ذهن نویسنده دارد.» نام داستان‌های این مجموعه عبارتند از: پسری در تاریکی، سفر غریب، درخت نخلی خریدم، خبره‌ها، رقص مرگ و همین‌وقت، همین‌جا.
روایتی از دلهره‌های نوجوانی
«باغ سیمانی» عنوان رمانی از ایان مک ایوان است که با ترجمه وحید روزبهانی منتشر شده است. داستان‌های مک ایوان جایزه‌های متعددی دریافت کرده‌اند و در ایران نیز نویسنده‌ای شناخته‌شده به شمار می‌رود. در توضیح مترجم کتاب درباره جهان داستانی مک ایوان آمده: «آثار ایان مک ایوان به خاطر فضاسازی‌های آشنا و در عین حال غیرمتعارف، زبانی گویا و روایتی ساده نه فقط توجه مخاطبان، بلکه توجه منتقدان را نیز به خود جلب کرده است. رمان باغ سیمانی که از زبان پسری ۱۵ساله نوشته شده، روایتی ساده و دلنشین از کودکی‌ها و سردرگمی‌های نوجوانی در این سن و سال است که برای هر خواننده‌ای آشنا و صمیمی است. دلهره‌ها، تشویش‌ها، بی‌تفاوتی‌ها و رندی‌هایی که هریک از ما مطمئنا در دوره‌ای از زندگی‌مان تجربه کرده‌ایم، در قلم مک ایوان خوش نشسته است.» باغ سیمانی مورد توجه منتقدان بوده و برای مثال نیویورک تایمز، آن را «کتابی مبهوت‌کننده و هراس‌انگیز» دانسته و بر استفاده درست مک ایوان از رئالیسم جادویی تاکید کرده است.
عشق و اندوه
«گاو حیوان تنهایی است»، با عنوان فرعی داستان‌های کوتاه و حقایق پایدار درباره عشق، اندوه و باقی قضایا؛ عنوان کتابی از دیویدالبحاری است که با ترجمه علی عبداللهی به چاپ رسیده است. دیویدالبحاری از جمله مهم‌ترین نویسندگان امروز صرب است که در سال ۱۹۴۸ متولد شده و اکنون در کانادا زندگی می‌کند. آنچه در نگاه اول به این کتاب او جلب توجه می‌کند، حجم بسیار کوتاه داستان‌های اوست، ویژگی‌ای که مترجم کتاب درباره آن نوشته: «نوشتن داستان به کوتاه‌ترین شیوه، آن هم با کلماتی تا حد ممکن اندک، ستایش از سکوت نیست، بلکه الگویی است برای نشان دادن قدرت زبان. نیت نهفته در پشت همین متن‌هاست که وسعت دید دیویدالبحاری و شکوهمندی زبانی‌اش را نشان می‌دهد. با اینکه در همین آثار کوتاه، درونمایه‌هایی مانند پوچی یا مضحکه تلخ، مالیخولیا یا شیطنت می‌بینیم، ولی پیوسته دقت و روشنی بیان نیز در آنها وجود دارد که نفس خواننده را در سینه حبس می‌کند.» در ادامه داستان اول کتاب با نام «خواننده» برای آشنایی با ویژگی‌های نثر دیویدالبحاری، می‌آید: «خواننده‌ای که در جایی از کتاب خودش را گم می‌کند، البته که خود را، هرچند تغییر یافته، در جایی دیگر از آن می‌یابد. دیرزمانی خود را در آینه کوچکی می‌بیند، دستی به سبیلش می‌کشد، دستی به موهایش که تا روی دوشش می‌رسد. پرسیدن ندارد که احساس خوبی دارد، حتی اکنون، خارج از کتاب. کتاب، باز شده روی میز است. خواننده می‌رود و آن را می‌بندد. دوباره که به آینه می‌نگرد، در آن هیچ نمی‌بیند.»
معادله‌های پروفسور
یوکو اوگاوا از نویسندگان مطرح ژاپنی است که تاکنون بیش از ۳۰رمان منتشر کرده و چند جایزه ادبی هم دریافت کرده است. به تازگی رمان «خدمتکار و پروفسور» او با ترجمه کیهان بهمنی در نشر آموت به چاپ سوم رسیده است. نام اصلی این رمان که در سال ۲۰۰۳ منتشر شده، معادله محبوب پروفسور است و بر اساس داستان این کتاب فیلمی هم ساخته شده است. این رمان در ژاپن با استقبال زیادی مواجه شد به‌طوری که تنها یک ماه بعد از چاپش فروشی یک‌میلیون نسخه‌ای داشت. داستان این رمان درباره یک پروفسور ریاضی است که حافظه‌اش با مشکل روبه‌روست و از این‌رو خدمتکارانی که برای انجام کارهای او به خانه‌اش می‌روند با سختی‌های زیادی مواجه شده و مدت زیادی دوام نمی‌آوردند. زن خدمتکاری با پسرش به خانه او رفته‌اند و رابطه آنها با پروفسور ریاضی شکل‌دهنده داستان‌هاست. در بخشی از داستان می‌خوانیم: «در میان هزاران چیزی که من و پسرم از پروفسور یاد گرفته بودیم، معنی جذر اعداد یکی از مهم‌ترین آنها بود. بی‌تردید پروفسور از اینکه من مدام از واژه بی‌شمار استفاده می‌کردم ناراحت می‌شد. به اعتقاد او این کلمه خیلی آبکی بود چراکه اعداد راهی برای توصیف و تشریح کل کهکشان بودند، اما خب من هم کلمه دیگری برای این منظور بلد نبودم. پروفسور به ما چیزهایی درباره اعداد اول و صدهاهزار موقعیت متفاوت آنها یاد داده بود. همچنین درباره بزرگ‌ترین عدد ثبت شده در کتاب رکوردهای گینس که فقط در بعضی اثبات‌های ریاضی کاربرد داشت و درباره مقوله ماورای بی‌نهایت توضیحاتی داده بود.»