این مقاله را به اشتراک بگذارید
پرده بسته ساخته جعفر پناهی و کامبوزیا پرتوی فیلم مطرح و پر سروصدای این روزهای سینمای ایران است، شهرت فیلم نه فقط برای خرس نقره ای که از جشنواره براین گرفت، بلکه بیش از هر چیز به دلیل حواشی و اتفاقاتیست که برای جعفر پناهی در طول سالها اخیر رقم خورد، به خصوص حکم شش سال زندان تعزیری و ۲۰ سال ممنوعت از فیلمسازی، به این ترتیب فیلم پرده بسته به کارگردانی جعفر پناهی در حالی ساخته شده که پناهی در ایران ممنوعیت ساخت فیلم دارد و همین موضوع حواشی گوناگونی برای آن رقم زده، به خصوص شائبه سیاسی بودن جایزه برلین و توجهات جهانی به این فیلم.
عصبانیت عباس کیارستمی از مطبوعات غرب در رابطه با مسئله جعفر پناهی
البته حکم صادر شده برای جعفر پناهی هنوز به اجرا گذاشته نشده و پناهی هم اگر چه ممنوع الخروج است اما در زندان هم نیست. جالب اینکه چندی پیش عباس کیارستمی طی صحیت هایی درخورتوجه به این نکته اشاره کرده بود که همه در خارج از کشور در مورد پناه از او سوال میکنند، اما مطبوعات خارجی به دلایلی نامعلوم نمیخواهند خبر آزاد بودن پناهی را منتشر کنند!
«کیارستمی در گفتگو با نیویورکر در خصوص جعفر پناهی چنین گفت: چیزی که مرا عصبانی می کند واکنش غرب و واکنش پناهی به این موضوع است. مثل این که کسی نمی خواهد اعلام کند پناهی خیلی وقت است از زندان آزاد شده است. آزاد است و حتی فیلمی ساخته که در جشنواره کن به نمایش در آمد. او در حال حاضر در حال مذاکره برای ساخت فیلم های بعدی اش است.
کیارستمی تصریح کرد: من واقعا نمی فهمم که چرا کسی در مورد این موضوع آشکارا صحبت نمی کند. وقتی می بینم که غرب توجه نمی کند که پناهی دیگر در زندان نیست عصبانی می شم. من نسبت به این قضیه واقعا عصبانی هستم چون دائما این سئوال از من پرسیده می شود. هیچ کس نمی گوید که اقای پناهی دیگر در زندان نیست. انگار که چیزی اتفاق نیفتاده است.
وی در خصوص فیلمسازی در ایران گفت: در حال حاضر وضعیت بسیار بد است. با این اوصاف عجیب نیست که من در حال ساخت فیلمی در ایتالیا و به زبانی هستم که ان را نمی فهمم. من همچنین فیلم بعدی خود را در ژاپن می سازم.» (انتخاب)
داستان فیلم پرده بسته چیست؟
اما ماجرای پرده بسته فیلمی که جعفر پناهی به همراه کامبوزیا پرتوی ساخته چیست؟ این فیلم که تمتم صحنه های آن در یک خانه کنار دریا با پرده های بسته جلوی دوربین رفته، از حال و هوایی شخصی و حدیث نفس گونه برخوردار است.
بنا بر اطلاعات منتشرشده ازسوی رویترز، «پرده بسته» یک اثر داستانی و تجربی پس از مستند «این یک فیلم نیست» از پناهی محسوب می‌شود و بیشتر روایت فیلم در ویلایی در کنار دریا رقم می‌خورد.
فیلم ماجرای یک مرد نویسنده (کامبوزیا پرتوی) است که با خروج از شهر، به ویلایش در شمال پناه می‌برد و پس از ورود به ویلا، پرده‌ها را می‌کشد و ارتباط خود را با دنیای بیرون قطع می‌کند. در حالی که به دنبال آن یک مرد و زن جوان که در حال فرار از دست پلیس هستند، ناگهان وارد خانه می‌شوند.
کامبوزیا پرتوی، فیلمنامه‌نویس و کارگردان ایرانی، سازنده آثاری چون «گلنار» و «گربه آوازه‌خوان»، سال ۸۳ نیز با فیلم «کافه ترانزیت» از جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر زن (با بازی همسرش) را گرفت. این فیلم که تدوین آن توسط پناهی انجام شده بود، همچنین سال ۲۰۰۷ نماینده ایران در رقابت اسکار بود. حال پس از چند سال پرتوی در فیلم پناهی علاوه بر بازی، دستیاری کارگردان را برعهده داشته است. پرتوی همچنین نگارش فیلمنامه‌هایی چون «من ترانه ۱۵ سال دارم»، «دیشب باباتو دیدم آیدا»، «شب» و «هر شب تنهایی» را در کارنامه دارد.
جشنواره برلین که در سالهای اخیر توجه ویژه ای به جعفر پناهی و فیلمهایش داشته، بعد از اتفاقاتی که برای این فیلمساز رقم خورد همواره با اختصاص یک صندلی به او، از پناهی تا حد امکان حمایت کرده، بنابرای دور از انتظار نبود که اولین نمایش این فیلم نیز در جشنواره برلین رقم بخورد. هرچند از ابتدا روشن بود که پناهی به دلیل عدم امکان خروز از کشور نمی تواند در جشنواره حاضر باشد. بنابذابن کامبوزیا پرتو به نمایندگی از جعفر پناهی و خودش (!) در این جشنواره حضور پیدا کرد.
فیلم «پرده بسته» شامگاه سه‌شنبه در بخش رقابتی جشنواره برلین نمایش یافت. فیلم «پرده بسته» که در میان ۱۹ فیلم نامزد خرس طلای برلین حضور دارد، با بازی «کامبوزیا پرتوی» و «مریم مقدم» روز گذشته برای اولین‌بار به روی پرده رفت.
نمایش فیلم هرچند با تشویق تماشاگران همراه بود، اما به نظر این تشویق ها بیشتر به خاطر خود پناهی بود نه کیفیت فیلم که به نظر بسیاری از تماشاگرانش در حد و اندازه فیلم های قبلی پناهی نیست. به همین دلیل فیلم با وجود توجهی که به دنبال داشت نقدهای خیلی تایید آمیز و ستایش گرانه ای دریافت نکرد.
علی معلم: فیلم پناهی اثر برجسته ای نبود!
علی معلم که به شکل مستقل و به عنوان یک سینماگر ایرانی در جشنواره فیلم «برلین» حضور داشته و فیلم را در میان مخاطبان این جشنواره تماشا کرده معتقد است: فیلم پناهی کیفیت برجسته‌ای برای حضور در بخش مسابقه «برلین» نداشت. پناهی در سالهای قبل از جشنواره برلین جوایزی را دریافت کرده بود و به‌نوعی یک فیلمساز شناخته شده برای آن‌هاست. از این جهت، حضور فیلمی از او در جشنواره خیلی عجیب نیست اما به نظر من، فیلمشان کیفیت برجسته‌ای به آن معنا که در بخش مسابقه جشنواره برلین حضور داشته باشد، نداشت.
وی ادامه داد: داستان این فیلم در مورد نویسنده‌ای است که با سگ‌اش به یک ویلا در شمال می‌رود و مشغول نوشتن داستان می‌شود اما غریبه‌هایی ناگهان وارد خانه وی می‌شوند و مشکلاتی برای وی به وجود می‌آورند. فیلم تا دقیقه ۴۰ قابل قبول است اما بعد از آن افت می‌کند.
معلم ادامه داد: پرده بسته بیشتر یک فیلم شخصی است و به نوعی یک حدیث نفس است و پناهی موقعیتی که خود در آن قرار دارد را روایت می‌کند. این فیلم قطعاً به قوت فیلم‌های قبلی وی مانند طلای سرخ و یا بادکنک سفید نیست و جایزه‌ای که به وی داده شده بیشتر به خاطر حمایت از خود فیلمساز بود.
وی با اشاره به گرفتن جایزه بهترین فیلمنامه گفت: تصور من این است که دلیل حضور و توجه به این فیلم به خاطر موقعیت فیلمساز است. فیلمسازی که نمی‌تواند در شرایط عادی فیلم بسازد و این جایزه بیشتر به نوعی لجبازی با حکمی است که در هیچ جای دنیا سابقه ندارد، اینکه یک فیلمسازی را از حق فیلم ساختن محروم کنند. به همین دلیل به نظر من این جایزه بیشتر به خاطر شخص پناهی داده شده تا به ارزش‌های فنی و تکنیکی فیلم‌اش.
علی معلم ادامه داد: جایزه‌ای که به فیلم داده شد و حضور آن در جشنواره فیلم برلین نیز به منزله نوعی دفاع از فیلمساز است و باید گفت کیفیت فیلم در حد این جایزه نبود.
معلم درباره سخنان جواد شمقدری که به سیاست جشنواره برلین معترض بود، گفت: هر جشنواره فیلمی در دنیا از جشنواره فیلم فجر تا جشنواره برلین سیاست خاص خودشان را دارد و نمی‌توان توقع داشت که جشنواره‌های خارجی براساس سیاست‌های ما رفتار بکند. اینکه ما توقع داشته باشیم همه براساس خط‌مشی ما عمل کنند، خیالبافی است.
معلم تاکید کرد: هر جشنواره در هر کشوری که برگزار می‌شود، روش و سیاست خود را دارد و مطابق میل خودش عمل می‌کند؛ بخشی از این روش‌های اداره جشنواره‌ها به کیفیات سینمایی مربوط می‌شود و بخشی مسائل دیگری در آن دخیل است. اینکه ما توقع داشته باشیم همه براساس خط‌مشی ما عمل کنند، خیالبافی است.
اکران پرده بسته جعفر پناهی در ایران برای روشن شدن عیار فیلم!
موفقیت فیلم پناهی در داخل ایران نیز واکنشهایی به دنبال داشت، از همه نیز جالب تر واکنش شمقدری معونت سینمایی وزارت ارشاد بود که از نمایش فیلم پرده بسته به کارگردانی جعفر پناهی برای کارشناسان، سینماگران و اهالی رسانه سخن گفت.
جواد شمقدری که اخیرا در صحبت های جالب دیگری اسکار اصغر فرهادی را نتیجه دستور احمدی نژاد و تمهیدات خودش عنوان کرده، در اختتامیه بخش تجلی اراده ملی جشنواره فجر اعلام کرد این سازمان قصد دارد فیلم پرده بسته به کارگردانی جعفر پناهی را به نمایش دراورد تا عیار جایزه های خارجی سنجیده شود. شمقدری گفته:« در اولین فرصت این فیلم را در جمع کارشناسان، سینماگران و اصحاب رسانه می بینیم و بررسی می‌کنیم تا متوجه شویم عیار خرس نقره ای برلین چقدر است.»
البته رئیس سازمان سینمایی در صحبت هایش از جشنواره برلین به دلیل دادن جایزه به جعفر پناهی انتقاد کرده و گفته:« ما اعتراض خودمان را به جشنواره برلین اعلام کردیم و فکر می کنیم مسئولین این جشنواره باید رفتار خود را اصلاح کنند. این رفتار در تعاملات فرهنگی و سینمایی درست نیست.»
با این اوصاف بعید به نظر می رسد امکان نمایش عمومی این فیلم برای مردم داخل کشور وجود داشته باشد و هیچ بعید نیست که مدتی بعد این فیلم هم در فضای مجازی جهت دانلود قرار گرفته تماشاگران داخلی از این طریق امکان تماشای آن را داشته باشند!