رفتن به محتوا رفتن به نوار کناری رفتن به فوتر

بایگانی ماهانه: نوامبر 2011

نگاه خیره به منتقد! (۱): علی شروقی

همیشه داستان‎نویسان و آثارشان، سوژه یادداشت ها، نقد ها و ازاین دست بوده‎اند؛ اما اینبار – و از این پس- قصد داریم به سراغ منتقدان هم برویم و به شکلی هرچند مختصر اشاره‎هایی به چند و چون کارشان داشته باشیم. در روزهایی که کمتر نقد ادبی خوبی می‎خوانیم و اغلب شاهد کلی‎گویی‎هایی شتابزده هستیم که…

ادامه مطلب

ادبیات بومی چیست؟

اشاره ضروری: نوشته زیر به عنوان یکی از پست هایی که بسیار به آن ارجاع می شود، با رویکردی تخصصی نوشته شده و البته قریب به یک دهه نیز از انتشار آن می گذرد، بنابراین گاه خوانندگان از بلندی متن و یا عدم سهولت درک نکات مطرح شده در آن گله می کنند. به خصوص…

ادامه مطلب

«شهادت» یک لال بازی از گوهر مراد (غلامحسین ساعدی)

صحنه راهروی درازی است که اشخاص از طرف چپ وارد و از طرف‎ راست خارج می‎شوند. در طرف راست دیوار، روبروی تماشاچیان، چند حفره‎ی گور مانند بطور سرپاکنده‎اند؛ بلندی این حفره‎ها هم قد یک آدم‎ معمولی است. در طرف چپ صحنه، دو مرد درشت هیکل، بفاصله‎ی دومتر از یکدیگر ایستاده‎اند. از جلوهر کدام زنحیری از…

ادامه مطلب

معیارهای انتقاد ادبی از نگاه «آنتونیو گرامشی»

ترجمه‎ی منوچهر هزارخانی/ این عقیده که هنر؛ هنر است و نه نوعی تبلیغات سیاسی«عمدی»آیا به خودی خود در راه پیدایش جریان‎‎‎های فرهنگی خاصی که انعکاس زمان‎‎‎ خودند و به تقویت جریانهای سیاسی خاصی کمک می‎‎‎کنند؛ مانعی محسوب‎‎‎ می‎‎‎شود؟ چنین به نظر نمی‎‎‎رسد. حتی به عکس بنظر می‎‎‎آید که این فکر؛  مسأله را به نحوی اصولی‎‎‎تر…

ادامه مطلب

«شخصیت» و انگیزه هایش در داستان

معرفی مجدد اشخاص مرده نویسنده می‎‎تواند برای معرفی مجدد اشخاصی ‎که سالها و حدود صد صفحه یا بیشتر از رمان ناپدید می‎‎شوند، از شیوه سریالهای قدیم استفاده کند. در دهه ی 1920 قهرمان زن را همیشه به ریل راه آهن می‎‎بستند و قطار غول پیکری را نشان می‎‎دادند ‎که به سرعت نزدیک می‎‎شود تا او…

ادامه مطلب

داستان امروز ایران (۷): «آشوب» اثر داوود غفارزادگان‎

بیرون‎، شب بود و باد و برف. . . زن‎، شب یخزده را پشت در بویید و خودش را چسباند به مرد. مرد‎، نفس گرم زن را پشت گردنش حس کرد.  آهسته گفت: «می‎‎لرزی. » باد‎، پوفه‎‎های برف را از لای در نیمه‎‎باز ریخت تو انبار. زن لرزان گفت: «می‎‎ترسم. » مرد از لای در چشم به بیرون…

ادامه مطلب

بر «زوال کلنل» دولت آبادی چه گذشت؟؛ از سیر تا پیاز!

این روزها نام"زوال کلنل" بیش از هر کتاب دیگری شنیده می شود، رمانی که مدتی‎ست پشت سد ممیزی مانده و بسیاری از علاقمندان ادبیات داستانی در انتظار رفع مشکل کتاب و انتشار آن هستند. در روزهای اخیر اما  پس از کش و قوس‎های مختلف، اظهار نظرهای متولیان امور کتاب در ارشاد نیز چندان امیدوار کننده…

ادامه مطلب

«شاعر پیر، شاعر است؛ مباد که کسی شاعر نباشد!» در حاشیه‎ی گفتگوی باباچاهی

علی باباچاهی، شاعر و منتقد شعر، در بخش‎هایی از گفتگویی با خبر آنلاین که با تاکید بر قدم گذاشتن او به هفتاد سالگی منتشر شده،  با گوشه کنایه‎ای به احمد شاملو و اخوان ثالث گفته است: «شاملو در «مدایح بی‌صله» حرف‌هایش مکرر بود» در ادامه این مطلب و در بیان جزییات آن آمده است: «علی…

ادامه مطلب

تحلیل رمان؛ از پیش‎ساختارگرائی تا پسامدرنیته

تحلیل رمان صرفا تبیین، شناسائی و سنجش نقادانه و عقلانی روابط حاکم بر سازه‎های داستانی نیست. راهیابی به‎ بطن اندیشه‎های نویسنده، کشف مسامحات لفظی و معنائی، و توجه بیش از حد به ساختار و قالب متن را نمی‎توان تنها زمینه‎های تحلیل به حساب آورد. با یک رویه‎ی ثابت و از پیش‎ تعیین شده نیز نمی‎توان…

ادامه مطلب

آغاز ادبیات مدرن

خانواده‎ی دانگ تایی مایی از زمان کودکی او ضد حکومت‎ استعمارگرا، در ستیزه و کشمکش بودند؛ چنان‎‎که چهل سال از شصت و شش سال عمر دانگ در خدمت انقلاب سپری شده‎ است. در 1919 پدربزرگش در 74 سالگی در زندان بدرود زندگی گفت. پدرش محکوم به حبس ابد در جزیره‎ی پوئولو کوندر شد و در…

ادامه مطلب

هرکسی را بهر کاری ساخته اند!

اگرچه وقتی حرف از ادبیات عامه پسند به میان می آید، برخی از نویسندگان می گویند: «پیف پیف!»  اما کم نیستند کسانی که آرزوی داشتن این تعداد مخاطب را دارند و حتی برای بدست آوردن موفقیتی مشابه آنچه اغلب  آثار عامه پسند از آن برخوردار می شوند، با کنار گذاشتن ایده آل های خود در…

ادامه مطلب

کارکردهای گفت‎و‎گو در داستان

کارکردهای گفت‎و‎گو برای آماده سازی: برای آماده سازی اغلب از گفت‎و‎گو استفاده می‎‎کنند. شخصیتها معمولاً برای ایجاد ارتباط، بیان خویشتن و قانع کردن دیگران، حرف می‎‎زنند. به علاوه می‎‎توانند نهال داستان و روابط احتمالی آینده را در عمل داستانی زمان حال بکارند. مثال: دو قاتل مشغول صحبت اند:  “انگار کولاک ناجوری راه افتاده. فکر می‎‎کنی جیمی…

ادامه مطلب

چگونه می توان داستان پلیسی نوشت؟

نخستین و اساسی‏‎ترین اصلی ‎که باید بدانیم آن‏ است ‎که هدف داستان‎های معمایی، همچون هر داستان و معمایی، تاریکی و تباهی نیست، بل‎که روشنایی و آگاهی‏ بخش است. داستان به قصد رسیدن به لحظه‏ای نوشته می‎‏شود ‎که خواننده به‏ آگاهی می‎‏رسد و همه چیز را می‎‏فهمد. و لحظات‏ آغازین داستان خواننده در آن سردرگم است…

ادامه مطلب

داستان امروز ایران(۶): «چاه بابل» اثر رضا قاسمی

پاره‌ی يکم شمايل سرگردان فليسيا 1 از جمله دلايلی که برای اثبات تناسخ می‎آورند يکی اين است که در زندگی بارها به اشخاصی برمی‌ خوريم که نمی ‌شناسيم و با اين حال چهره‌ شان به طرز غريبی آشناست؛ طوری که بی ‌وقفه از خود می‌پرسيم: "کجا ممکن است ديده باشم ‌اش؟" مندو هم چشمش که…

ادامه مطلب

وی اس نایپل در مقام منتقد

سرویدیانایپل، نویسنده بریتانیایی زاده‎ی ترینیداد، ‎که به علت نثر روایی هوشمندانه خود و بررسی دقیق اوضاع‏ و احوال مردمان سرکوب شده و سرگذشتهای به محاق‏ فراموشی سپرده شده به جایزه نوبل سال 2001 دست‏ یافت، سرشتی منتقد دارد ‎که هم در نوشته‏ هایش، از هر نوع، و هم در مصاحبه‏ ها و گفت‏وگوهایش به نقد…

ادامه مطلب

«عروسی» اثر: گوهر مراد (غلامحسین ساعدی)

آدمها: عروس. داماد. [اتاق هشت گوشی با سقف گنبدی شکل که به یک هشتی قدیمی بیشتر شبیه است تا به یک اطاق. در سنگین و کهنه‎ای با حلقه‎ی فلزی بزرک‎ که در دیوار مقابل کار گذاشته‎اند. اتاق پر است از خرت‎وپرت اشیاء کهنه و فرسوده که از اجداد داماد بارث رسیده است. گردوخاک حدود تمام اشیاء را…

ادامه مطلب

مروری گذرا بر مهم‎ترین مکتب های ادبی اروپا

نوشته زیر مطلبی ست سودمند که به شکلی موجز مهمترین مکاتب ادبی اروپا را به خوانندگان معرفی می کند، مطلبی که می تواند مدخل خوبی برای این بحث باشد. شناسایی و تبیین ویژگی های مکاتب ادبی تحث مفصل و به ظاهر دشواری ست که گاه با عث می شود برخی از علاقمندان به ادبیات از…

ادامه مطلب

نامه‏ ای از سینکلر لوئیس: درباره ی سبک

گمان نمی‎‏برم که هیچ نویسنده کارآزموده و شایسته‏ ای هرگز، پس از دوره ‏ی‏ کار آموزی، واژه‏ ی “سبک” را در مورد آثار خویش بکار برد. اگر چنین کند، چنان‏ خودآگاه خواهد گشت که دیگر قادر بنوشتن نخواهد بود. ممکن‎ست او-که بی‏گمان‏ همچون من فردیست عادی-مسائل خاصی را در باره‏ ی “سبک” درنظر بگیرد. مثلا…

ادامه مطلب

یک‎شبه نویسنده شدن جزو محالات است!

چندی پیش در در یکی از وب‎گردی‎های معمول که این‎روزها که همه ما به نوعی گرفتار آن هستیم، خواندم که یکی از چهره‎های شناخته شده خارج از دنیای فرهنگ و هنر، که مدتی‎ست در حوزه فعالیت خود به پایان راه رسیده‎، قصد دارد دنیای ادبیات را مفتخر کرده و به داستان‎نویسی بپردازد. برای این منظور…

ادامه مطلب

شیوه‎های شخصیت‎پردازی در داستان‎نویسی

به نظر می‎‎رسد که “شخصیت” یک یاز کم دردسر‎ترین اصطلاحاتی است که در مطالعه‎ی رمان با آن روبه‎رو می‎‎شویم. نامهای حقیقی در رمآن‎ها مانند: تام جونز، آنا کارنینا، دیزی‎ می‎لر، هاک فین، یوسارین، بسیار شبیه نامهای واقعی‎ای هستند که در زندگی روزانه با آن‎ها موجودیت فردی انسآن‎ها را ترسیم و مشخص می‎‎کنیم. بااین‎حال با تأمل…

ادامه مطلب

کلنل در غربت (یا آلمانی ها درباره «زوال کلنل» چه گفتند!)

زوال کنل قرار بود در ایران منتشر شود، اما رفت و برگشت کتاب به ممیزی و اصلاحاتی که به آن خورد، حتی با انعطاف‎پذیری دولت آبادی نیز به نتیجه نرسید. هرچه بود ترجمه‎ی این کتاب در آلمان، پیش از اصل آن در ایران منتشر شد که این هم حکایتی‎ست! به هرحال در ادامه بخشی از انعکاس…

ادامه مطلب

زاویه‎ی دید در داستان

در همه‎ی داستانها، فردی داستان را تعریف می‎‏کند. برای نمونه، اگرچه مارک تواین نویسنده‎ی “ماجراهای هاکلبری‏فین” است اما داستان را خود شرح نداده بلکه هاک آن را بیان می‎‏کند. او داستان را این‏گونه‎‎‎ تعریف می‎‏کند: اگر “ماجرای تام سایر” را هنوز نخوندید پس، از من هیچی‏ نمی‎‏دونید. این موضوع اصلا مهم نیست. داستان را آقای مارک‏…

ادامه مطلب

در ادبیات ایران همه چیز هست، اما کمی از همه چیز!

اغلب بر این باوریم که اوضاع و احوال ادبیات داستانی و ایضا بازار نشر در این سالها لااقل به لحاظ کمی، به مراتب بهتر از گذشته و بخصوص از دو دهه نخست پس از پیروزی انقلاب است. مشاهده نشانه‎های آن نیز دشوار نیست؛ کافی‎است نگاهی بيندازيم به تنوع آثار منتشر شده، تعدد نویسندگان تازه، اقبال…

ادامه مطلب

جنگ در ادبیات

از آغاز تاریخ،  جنگ موضوع مهمی برای ادبیات بوده است،  و آثاری رزمی چون ایلیاد اثر همر (که از محاصره‎ی افسانه‏ای تروا به وسیله‎ی یونانیان سخن به میان می‏ آورد)  و سرود رولان‏1(که مرگ رولان و تمام‏ قهرمانان را در رونسوال و انتقام شارلمانی را به تصویر می‏کشد)  و اورشلیم از بند رسته اثری رزمی…

ادامه مطلب

درآمدی بر مدرنیسم‏ و پست مدرنیسم

اشاره: روی بوین استاد دانشگاه پلی تکنیک تاین در نیوکاسل است. او کتاب‏هاب متعددی دربارهء اندیشه اجتماعی روپایی‏ معاصر و یک کتاب درباره نظریه فرهنگی فرانسه در اواخر بیستم منتشر کرده است. او مؤلف کتاب«فوکو و دریدا: سوی دیگر خرد»است. علی رتانسی استاد دانشگاه سیتی لندن در علوم اجتماعی است. او مؤلف«مارکس و تقسیم کار»،…

ادامه مطلب

هنر داستان نویسی در گفتگو با «وی اس نایپل»

سر ویدیادار سوراژپراستاد نایپال‏1در 17 اوت 1932 در چاگواناس ترینیداد به دنیا آمد.  نیاکان او از هندوستان به آن‏جا مهاجرت کرده بودند. نایپال در مقاله‏ اش با عنوان ”مقدمه‏ ای بر یک اوتوبیوگرافی”  از کتاب” یافتن کانون اصلی” نوشته است: “ نیمی از کار نویسنده... کشف سوژه است.  مشکل من این بود که زندگی‏ ام‏…

ادامه مطلب

برای نویسنده شدن باید قدم روی تشک گذاشت!

گاه برخی از دوستان كه علاقه‎ای به داستان‎نویسی پیدا كرده‎اند از من می‎خواهند كتابی را به آنها معرفی كنم كه با استفاده از آن داستان‎نویسی را بیاموزند. كتاب‌های مفید زیادی در این زمینه هست، برخی را معرفی می‎كنم، آنها هم می‎خرند و می‎خوانند اما هیچ‌گاه داستانی به قلم آنها به دست من نمی‎رسد! تا قریب…

ادامه مطلب

بازخوانی داستان (۵): «یک روز عالی برای موز ماهی» اثر سالینجر

نود و هفت تبلیغات‌چی نیویوركی توی هتل بودند و خطوط تلفنی راه دور را چنان در اختیار گرفته بودند كه زن‌ جوان اتاق پانصدوهفت مجبور شد از ظهر تا نزدیكی‌های ساعت دوونیم به انتظار نوبت بماند. اما بی‌كار ننشست. مقاله‌ای را با عنوان “جنس یا سرگرمی است...یا جهنم” از یك مجلة جیبی بانوان خواند. شانه…

ادامه مطلب